| REGISTER |
| Registernummer | 3.505.004 |
| INLEIDING |
| |  |
| | Foto: RTM bus foto archief |
| Objectaanduiding | Austin SWB 'bellewagen als RTM 147 |
| Categorie/klasse | Autobussen |
| Soort object | Benzinebus |
| Type | Streekbus (noodbus)
Merk: Austin
Model/uitvoering: Austin SWB / Austin "bellewagen"
|
| Bouwjaar | 1943 |
| Ontwerper(s) | Chassis: Austin
Carrosserie: Austin
|
| Producent(en) | Chassis: Austin (Groot-Brittannië)
Carrosserie: Austin (Groot-Brittannië)
chassisnummer; 43052 |
| Gebruiker(s) | het Liberty Museum te Overloon.
Stichting RTM te Ouddorp. |
Periode gebruik | van 1946 tot en met 194? |
| Opmerkingen inleiding | Kenteken: H-33128. |
| BESCHRIJVING |
| Functie | Personenvervoer (streekvervoer) |
| Techniek | Motor: Wolesley 6 cilinder benzinemotor met een cilinderinhoud van 3500 cm3.
Het vermogen is 40kW.
Versnellingsbak: handgeschakeld (vier versnellingen)
Remsysteem: hydraulisch
Capaciteit: 15 zitplaatsen.
|
| Bouwwijze | Stalen chassis met aparte carrosserie, bestaande uit een geschroefd houten framewerk, met geschroefde metalen beplating |
| Vorm | Klein model normaalstuur vrachtauto (met "neus"), met eenvoudige en hoekige opbouw, met zijramen. Ingericht als noodbus voor personenvervoer, met houten langsbanken en een deur in de achterzijde.
|
| Opmerkingen beschrijving | Dit van oorsprong Engelse voertuig heeft het stuur rechts. |
| GESCHIEDENIS |
| Geschiedenis | Tijdens de Tweede Wereldoorlog was een groot deel van de Nederlandse autobussen over de oostgrens verdwenen en van de resterende exemplaren verkeerden de meeste in deplorabele staat. Om het personenvervoer over de weg weer op gang te brengen, werden na de bevrijding op grote schaal zogenoemde noodbussen ingezet. Dit waren meestal (leger)vrachtwagens, die op eenvoudige wijze werden aangepast voor personenvervoer.
Een van de bekendste noodbussen waren de Austin "bellewagens". Dit waren van oorsprong Engelse brandweerwagens, die in de oorlog waren gebouwd als trekkers voor motorspuiten. Hun bijnaam kregen ze vanwege de grote, op het dak gemonteerde bel. Na de oorlog werd een groot deel van de bellewagens overcompleet en via oorlogsdumps kwamen de wagens beschikbaar voor de Nederlandse markt. Ze werden in allerlei hoedanigheden gebruikt: als brandweerwagen, als vrachtwagen en ook voor het vervoer van personen. Met simpele houten banken er in deden zij als noodbus dienst bij vele bedrijven, om na een aantal jaren het veld te ruimen bij de komst van nieuw materieel.
Een bus als deze kan zich geen beter leven wensen: gebruikt bij de RTM en ook pensioen genieten bij de RTM.
|
| Opmerkingen geschiedenis | Dit object is een identieke vervanger. Het is dus niet de orginele RTM 147,maar een ex leger of brandweer bellewagen,afkomstig uit Engeland. Die vervolgens in de toestand van de RTM is gebracht. Onze medewerker Koos Mank heeft deze bus in 2003 of 2004 gekocht van het Liberty Museum en heeft deze omgebouwd tot een Bellewagen zoals die bij de RTM dienst heeft gedaan. Ook Hans van der Schoor en Henk in 't Veld, onze timmerman, hebben hier destijds hard aan gewerkt.
|
| ILLUSTRATIES |
| Additioneel beeld 1 |  Foto RTM bus foto archief |
| Additioneel beeld 2 | Niet ingevoerd |
| Opmerkingen illustraties | De "Bellewagen" is rijvaardig, maar wordt niet voor passagiersvervoer gebruikt. |
| MEER INFORMATIE |
| Informatie bij/via | Informatie over deze bus is verkrijgbaar via de St. RTM afd. Autobussen te Ouddorp.
|
| Bronnen | M. Wallast: Autobussen in Nederland (Rijswijk, 1987)
* De Nederlandse streekvervoerbedrijven met hun tramwegen en autobusdiensten alsmede hun toerwagenbedrijven (Amsterdam, 1956): pag. 93 en 94.
* Diverse artikelen in "Autobuskroniek" (blad van de Autobus Documentatie Vereniging)
* Beschrijving in "De Veteraanbus" (mededelingenblad van de SVA), nrs. 61 en 62.
|
| Externe links | www.rtm-ouddorp.nl |
| HUIDIGE EIGENDOM |
| Soort eigendom | Behoudsorganisatie |
| Naam organisatie | Museum Stichting v/h Rotterdamsche Tramweg Maatschappij (St.RTM). . |
| Opmerkingen eigendom | Deze stichting heeft inmiddels een afdeling-Autobussen, waarbij verschillende vrijwilligers actief zijn.
|
| WAARDESTELLING |
| Cultuurhistorische waarde |
| Status | C |
| Motivatie | Culturele biografie
► Historische context
De tweede wereldoorlog had in Nederland vrijwel geen bus meer overgelaten. Ze waren weggevoerd, gestolen, ernstig beschadigd of eenvoudig opgereden door gebrek aan onderhoud en/of door overbelasting. De bedrijfstak 'openbaar vervoer' stond voor de noodzaak het materieelpark van de grond af aan op te bouwen. Nieuwe bussen aanschaffen was vooreerst nog onmogelijk. Het enige materieel dat beschikbaar was bestond uit gebruikte (bijna uitsluitend geallieerde) legervoertuigen. Na het einde van de oorlog waren die niet meer nodig en kwamen ze terecht op legerdumps. Van daar uit werden ze in Nederland toegewezen aan vervoerondernemingen.
►Type
De Austin K2 "Bellewagen" was een klein type gesloten vrachtwagen, echter met open achterwand, dat oorspronkelijk voor civiele doeleinden bestemd was. In de tweede wereldoorlog werden ze evenwel ook ten behoeve van het Engelse leger in oorlogsgebieden ingezet om als trekker voor een motorbrandspuit of als gereedschapswagen of ladderwagen bij brandweermaterieel te dienen. Ook werden ze ingericht en gebruikt als ambulance. Deze wagens werden op een uiterst simpele manier geschikt gemaakt om reizigers mee te vervoeren: een paar houten banken, een dichte achterwand met deur en een trapje aan de achterkant. Dat was het. Zij hebben praktisch in heel Nederland gereden. Bij vele bedrijven zijn ze na de inzet als noodbus als servicewagen gebruikt.
Daarmee is dit type kenmerkend voor de tijd direct na de oorlog, tot dat weer 'echte' autobussen beschikbaar kwamen die ook nog, gedurende enkele jaren, vanwege de enorme schaarste uitsluitend via toewijzing door de rijksoverheid over de ondernemers verdeeld werden.
► Object
Het object is geen authentiek RTM-voertuig, d.w.z. dit voertuig is nimmer door de RTM als noodbus gebruikt. De wagen is veel later verworven en in een uitvoering gebracht zoals die bij de RTM wel gereden hebben. Het is dus grotendeels een 'identieke vervanger' en voor wat betreft de inrichting van het passagiersgedeelte een replica. Voor zover bekend, is er in Nederland nog één authentiek exemplaar, de Van Gog 1. Die is bij de Stichting Veteraan Autobussen in beheer en voor inschrijving in het Register - op grond van de daarbij genoemde argumentaties - gewaardeerd met A.
► Object als erfgoed
Omdat de RTM 147 als een 'identieke vervanger' moet worden beschouwd, komt deze wagen op grond van de overeengekomen gedragscode eigenlijk niet voor beoordeling in het kader van het Nationaal Register Mobiel Erfgoed in aanmerking.
Echter, gezien
ï€ de curieuze plaats die dit voertuig inneemt in de Nederlandse autobusgeschiedenis,
ï€ de bijzondere omstandigheden die aanleiding gaven tot het gebruik ervan,
ï€ de zelfs in die tijd, wat comfort betreft, bijna spartaanse wijze van passagiersvervoer, en vooral
ï€ de zeldzaamheid (mocht de authentieke Van Gog 1 ooit verloren gaan) zijn aanleiding om toch, bij wijze van uitzondering, tot waardering over te gaan.
|
| Waardering door | Commissie |
| Opmerkingen | |
| Authenticiteit |
| Status | C |
| Motivatie | |
| Waardering door | Commissie |
| Opmerkingen | |
